جشن بزرگ آبانگان؛ در ستایش آبها؛ برابر با آبان روز از آبانماه
؛ دهم آبان ماه گاهنامه باستانی؛ و چهارم آبان در گاهنامه امروزی است.
در جشن آبانگان، پارسیان به ویژه زنان در کنار دریا یا رودخانه‌ها،
ایزدبانوی آب را نیایش میکنند. ایرانیان کهن آب را اشو و پاک (مقدس) میشمردند و هیچگاه
آن را آلوده نمیکردند و آبی را که خیمهای(صفات) سه‌گانه‌اش (رنگ — بو — مزه) دگرگون
میشد برای آشامیدن و شستشو به‌کار نمیبردند.
هرودوت می‌آورد :
…
ایرانیان در میان آب ادرار نمی
کنند، آب دهان و بینی در آن نمی‌اندازند و در آب روان دست و روی نمی شویند …
استرابون جغرافیدان یونانی نیز می‌آورد:
…
ایرانیان در آب روان، خود را شستشو
نمی دهند و در آن لاشه، مردار و آنچه که نا پاک است نمی‌اندازند …
در برگردان فارسی آثارالباقیه ابوریحان بیرونی میخوانیم :
...
آبان‌روز دهم آبان ماه است و آن
را عید میدانند که به جهت همراه بودن دو نام، آبانگان میگویند. در این روز زَو، پسر
تهماسپ، از سلسلۀ پیشدادیان به شاهی رسید، مردم را به کندن قناتها و نهرها و بازسازی
آنها فرمان داد، در این روز به کشورهای هفت‌گانه خبر رسید که فریدون ، بیوراسب (ضحاک
— آژی‌دهاک) را اسیر کرده، خود به پادشاهی رسیده و به مردم دستور داده است که خانه
و زندگی خود را دارا شوند …
در گفتار دیگری آمده است كه پس از هشت سال خشكسالی در ماه آبان
باران آغاز به باریدن كرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد.
زرتشتیان نیز در این
روز همانند سایر جشنها به آدریان‌ها (آتشكده‌ها) میروند و پس از آن برای گرامیداشت
پایگاه ایزدبانوی آبها، به كنار جوی‌ها و جویبارها و کاریزها (=قناتها) رفته و با خواندن
اوستای آبزور (بخشی از اوستا كه از آنِ آب و آبان است) كه موبد می خوانَد، اهورامزدا
را ستایش كرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را كرده و پس از آن به شادی می پردازند.
میگویند اگر در این روز باران ببارد، آبانگان از آنِ مردان
شده و مردان تن و جان خویش را به آب میسپارند و اگر بارانی نبارد، آبانگانِ زنان است
و زنان آبتنی میكنند.
This is dummy text. It is not meant to be read. Accordingly, it is difficult to figure out when to end it. But then, this is dummy text. It is not meant to be read. Period.